Bilgisayarınızı yavaşlatan 10 neden ?

Bilgisayarınızı o an ya da zaman içinde yavaşlatan 10 büyük hatayı biliyormusunuz?




Elektrik kesilmeleri ve voltaj

Bilgisayarı
fiziksel olarak doğrudan etkileyen ve zarar veren en önemli durum
elektrik kesintileri ve voltaj değişimleridir. Mesela fırtınalı bir
günde gök gürledikçe elektrik kesintisi olacağını öngörüp sisteminizin
tehlike altında olduğunu düşünerek bilgisayarı kapatmayı aklınızdan
geçirebilirsiniz. Tehlike olasılığı doğru olsa da, aslında fırtınalı
bir günün elektrik kesintisinin yaşandığı sıradan herhangi bir günden
farkı yoktur. Zararı veren bizzat kesintinin kendisi ve aniden geri
gelişidir. Yani bu kesilme ve geri gelişler çok hızlı olduğunda yaşanan
dalgalanma tehlikenin ta kendisidir. Benzer şekilde aynı elektrik
hattına bağlanan ve yüksek voltaj çeken bir saç kurutma makinesi,
elektrikli ısıtıcı veya klima da dalgalanmaya neden olabilir. Eğer sık
elektrik kesintileri ve dalgalanmaya maruz kalan bir evde
oturuyorsanız. Dalgalanmayı gidermek için hem masaüstü hem de dizüstü
bilgisayarlar için satılan önleyiciler mevcut. 50-60$ civarında harcama
yaparak bir çözüm bulmanız olası. Bu konuda da dikkat etmeniz gereken
bir nokta var. Çok ucuza bulabileceğiniz önleyiciler ilk dalgalanmanın
ardından kullanılamaz hale gelebilir ve bir yenisini almak durumunda
kalabilirsiniz. Bunun yanında daha sağlıklı bir çözüm için kesintisiz
güç kaynağı (UPS) almak daha doğru olabilir. Böylelikle UPS'de
depolanan güç sayesinde bilgisayarınızı normal yollardan kapatmanız
için fazla fazla zaman bulabilirsiniz.




Güvenlik duvarı olmadan internette sörf

Çoğu
ev kullanıcısı bilgisayarlarını ADSL ile internete bağlayıp doğrudan
sayfalar arasında sörf yapmaya başlar. Ancak gerekli güvenlik
düzenlemelerini yapmadan sayfalarda dolanmak aslında tehlikeye davet
çıkarmaktır. İnternete bağlı olan her bilgisayarın bir güvenlik duvarı
arkasında yer alması güvenlik için önemli. Hele ki bir ağ üzerinde yer
alıyorsanız bu durum çok daha fazla önem arz eder. Her şekilde ister
Windows'un kendi güvenlik duvarını isterseniz ZoneAlarm benzeri üçüncü
parti bir diğer güvenlik duvarını kurmak virüs ve olası saldırıların
önüne geçecektir. Elbette bilgisayarınızda bir Güvenlik Duvarı
yazılımının olması da tek şart değil. Kontrol için sürekli açık halde
olması ve ayarlarının iyi yapılması da gerekir.



Antivirüs / antispyware kullanmamak

Bir
önceki maddeyle de bağlantılı olarak hemen eklemek gerekir. Eğer
bilgisayarınızda güvenliği artırmak istiyorsanız mutlaka bir antivirüs
ve casus yazılımları engelleyen (ve temizleyen) anti-spyware yazılımlar
bulundurmalısınız. Evet kabul, bazen her programı engellemeye çalışan
ve size "bu program tehlikeli olabilir" benzerinde uyarılar çıkaran bu
yazılımlar can sıkıcı hale gelebiliyor. Yine de sık kullanacağınız bu
programları antivirüs programının "güvenilir" listesine alıp
sisteminizde bir virüs temizleyici/engelleyicinin bulunmasına mutlaka
izin vermelisiniz. Çoğu antivirüs programı da üyeliğin yenilenmesi ve
virüs veritabanının güncellenmesi için periyodik olarak ücretler talep
eder. Bu durumun üstesinden gelmeyip programları kaldırma yoluna
giderseniz, mutlaka kısa süre içerisinde trojan, virüs, solucanlar ve
benzeri zararlı internet neşriyatından da nasipleneceksiniz demektir.
Hatta kendi bilgisayarınızı enkaz haline getirmeyi bırakın, sizin
üzerinizden başkalarına da benzer şeylerin yayılması adına bir ortam
hazırlamış olursunuz.





Çok fazla program kurmak kaldırmak ve beta yazılım

Yenilikleri
çok yakından takip etmeyi veya yeni şeyler denemeyi seviyor
olabilirsiniz. Bu da bilgisayarınıza çok sayıda yeni program kurduğunuz
veya kaldırdığınız anlamına gelir. Özellikle beta aşamasındaki
yazılımlar genellikle ücretsizdir ve çıkacak olan nihai sürümü
denemeniz için size erken bir şans tanınır. Yeni özellikleri merak
edenler de bu kurulumları yaparlar. Aynı zamanda internette pek çok
ücretsiz veya limitli kullanıma izin veren üçüncü parti program da yer
alıyor. Biliyoruz siz yapmazsınız ama internetteki warez sitelerinden
"korsan" yazılımlar alıp kuran kullanıcılar da var. Beta sürümler henüz
tamamlanmadıkları için hata barındırmaları olasıdır. Kaldı ki çoğu
zaman programların son sürümlerine dahi yamalar çıkartılarak daha
kararlı hale gelmeleri sağlanır. Sistem kaynaklarını ne derecede
kullandıkları, kayıt defterine bıraktıkları parçalar ve olası yan
etkileri de meçhul. Standart bir ev kullanıcısının bu sürümlere rağbet
etmemesi daha sağlıklıdır.



Dolu disk ve disk birleştirme (defrag) yapmamak

Bilgisayarınıza
kurduğunuz ve kaldırdığınız her program (hatta herhangi basit bir veri
kopyalama, silme işlemi), sabit diskiniz üzerinde ufak tefek boş alan
kırıntıları yaratır. Zaman içerisinde bu kırıntıların süpürülmesine ve
kullanılabilir hale getirilmesine yarayan disk birleştirme işlemi
yapmadığınızda da performans düşer. Şu örnekle açıklık getirelim:
Diyelim ki kurduğunuz bir program diskte 5 birimlik (cluster) yer
kapladı. Daha sonra bunu sildiniz. Yeni kuracağınız veya
kopyalayacağınız program ya da veri 8 birim olsun. Bunun ilk 5 birimi
sildiğinizde açılan yere, kalan 3 birimi de boş bulunan ilk yere
atılır. Yani bir programın bilgileri farklı farklı bölgelerde yer
alabilir. Sabit diskinizin okuyucu kafası da ilgili programın
bilgilerini farklı noktalardan alacağı için bir yavaşlama (performans
düşüşü) meydana gelir. Bu nedenle uzun süre disk birleştirme yapılmayan
sistemler iyice yavaşlar.



Her eklentiyi açmak

Üzerinde
eklenti barındıran yeni bir e-posta, çoğu kullanıcı için beklenmedik
bir hediye gibidir. Hemen açıp içinde ne olduğuna bakmaya çalışırlar ve
hatta bunun için sabırsızlanırlar. Ama aslında verilmesi gereken tepki,
kapınıza bırakılan şüpheli bir paketin içinde kötü bir şeyler
olabileceği kaygısını taşımaktır. Çünkü e-posta ile gelen eklentiler
belki de verilerinizi, sistem klasöründen dosyaları silebilir veya önce
size, sonra da adres defterinizi kullanarak arkadaşlarınıza virüs
gönderebilir. Gelen e-posta bir arkadaşınıza aitmiş gibi de
görünebilir. Virüs yazanların ne kadar hilebaz olduğunu bilmiyor
olabilirsiniz. Dikkat etmekte fayda var. En tehlikeli eklentiler
çalıştırılabilir (mesela exe, cmd vb. uzantılı) dosyalardır. Bunun
yanında sıklıkla karşılaşılan doc uzantılı bir Word dokümanı veya xls
uzantılı bir Excel belgesi de çeşitli program parçalarını (script)
çalıştıran bazı tanımlamalar (makro) içerebilir. txt uzantılı metin
dosyaları veya gif, jpg, bmp gibi resim dosyalarının da güvenli
olduğunu düşünmeyin. Virüs içeriyor olabilirler. Öte yandan dosya
uzantısı gizlenmiş veya değiştirilmiş de olabilir. Her durumda bir
antivirüs üzerinden dosyaları geçirmekte fayda var.



Her linke tıklamak

E-posta
ile gelen eklentileri açmak bir fare tıklamasının başınıza açacağı
dertlerin hepsini kapsamıyor. Dahası da var... Gelen mesajlardaki
linklere tıklamak ve ilgili web sayfalarına gitmek yine size sıkıntı
yaratabilir. Üzerinde ActiveX gömülü olan veya çeşitli program
parçacıkları (script) yardımıyla bazı kötü niyetli eylemlerde bulunan
web siteleri, sabit diskinizde veri silmekten tutun backdoor denilen ve
bilgisayarınıza sızılabilmesi için arka planda bir açık bırakan
programlara kadar bilgisayar korsanlarına koz verebiliyorlar. Yanlış
bir linke tıklamak sizi pornografi, korsan müzik veya yazılım sayfaları
gibi uygunsuz içeriğe sahip bir sayfaya da yönlendirebilir. Özellikle
de iş yerlerinde bu durum pek hoş karşılanmayacaktır. Daha da ötesi
phishing denilen sanal dolandırıcılık yöntemleri de genellikle bu yolla
yapılıyor ve sizi alakasız bir siteye gönderiyorlar.



Paylaşım

Aileniz
size çocukluktan beri "paylaşmanın" iyi bir şey olduğunu öğretmiş
olabilir. Ama eğer ağ üzerindeki bir bilgisayarda çalışıyorsanız bazı
şeyleri paylaşıma açmak sizi tehlikeye de sürükleyebilir. Dosyalarınızı
veya yazıcınızı paylaşıma açtığınızda diğerleri de uzaktan bağlanarak
bilgisayarınıza ve dolayısıyla dosyalarınıza erişebilirler. Herhangi
bir paylaşım klasörü açmadığınızda bile Windows kurulu sistemlerde
"yönetici seviyesinde" her sürücünün kök dizinine ulaşılmasını sağlayan
gizli bir paylaşım açılabilmektedir. Kısacası işinin uzmanı bir korsan
bir şekilde bu ağa sızdığında sizin tüm bilgilerinize de ulaşabilir.
Yapılan en büyük hata da yine sabit diskinizdeki tüm sürücüyü paylaşıma
açmaktır. Zorunlu haller dışında bilgisayarınızı dosya ve yazıcı
paylaşımına açmayın. Özellikle de halka açık bir mekanda kablosuz
internet erişimi sağladığınızda bu daha da önem kazanır. Bunu kapatmak
için kontrol panelinden girerek paylaşımla ilgili bölümden ilgili
seçeneği işaretlemeniz yeterli olacaktır.



Hatalı şifre seçimleri

Çok
basit ve bildik gelse de halen en sık yapılan hatalardan biridir. Doğum
tarihi, tuttuğunuz takımın kuruluş yılı, ad veya soyadınız gibi
bilinmesi çok kolay şifreleri seçmek sizi sıkıntıya sokabilir. Bilgi
işlem departmanında ağ yöneticilerinin sizi karmaşık şifre almaya
zorladığı bir ağa bağlı olmasanız bile kişisel bilgisayarınızda ve
hatta şifre kullandığınız hemen her yerde kuvvetli şifreleme yapmanız
gerekir. Daha uzun şifrelerin kırılması da daha zordur. Dolayısıyla
üşenmeden kendinize en az sekiz (mümkünse 14) karakterlik bir şifre
belirlemelisiniz. En popüler şifre çalma işleri sözlük yöntemiyle
gerçekleşir. Yani önce sözlüklerde yer alan kelimeler kontrol edilir.
Dolayısıyla şifrelerinizde rakam ve harflerin, hatta sembollerin bir
arada yer aldığı kombinasyonları denemenizde fayda var.




Yedekleme yapmayı ihmal etmek

Tüm
bu bahsettiğimiz genel hatalardan kaçınıyor olsanız bile bilgisayar
korsanlarının donanımsal bir hatadan faydalanarak bilgisayarınıza
sızdığını varsayalım. Ki bu da olabilecek bir durumdur. Böyle durumlar
başta gelmek üzere bilgisayarınızın çökmesi halinde de eski
verilerinize tekrardan ulaşamayacak olmanız sıkıntı vericidir. Bu
durumla en çok bilgisayarı formatlayıp yeni sistemi kurduğumuzda
yüzleşiriz. Bir bakarız masaüstü kısayollarımız, tarayıcımıza
eklediğimiz favori web adresleri ve daha pek çok şey uçup gitmiş. Çoğu
kullanıcı yedek alması gerektiğini bilir ama genellikle almaz. Ya da
alanlar da bu işi düzenli olarak yapmazlar. Windows'un kendi içerisinde
yedek almaya yarayan araçları mevcut. Aynı zamanda elbette bu işi
otomatik olarak yapan üçüncü parti yazılımlar da mevcut. Alacağınız
yedekleri bilgisayar üzerinde değil farklı bir ortamda (CD, DVD, harici
sabit disk vb) tutmakta fayda var. En kötü ihtimalle birkaç parçaya
böldüğünüz (C, D vb.) sabit diskinizde, Windows'un kurulu olmadığı
sürücüye yedek dosyalarınızı bırakmak işinize yarayacaktır. Böylelikle
Windows'un olduğu sürücü formatlansa bile diğer tarafta dosyalarınız
korunacaktır.

sağooll canım

Ö. değil

Önemli değil..

sağol cnm (=